झापा जिल्लाबाट सन् २०१५–२०१६ का लागि कृषि प्रशिक्षार्थी कार्यक्रम अन्तरगत इजरायल जान छनौटमा परेका विद्यार्थीहरुलाई खुसीको खबर ।

गत बर्ष साना किसान कृषि प्रशिक्षार्थी कार्यक्रम अन्तरगत साना किसान कृषि सहकारी संस्था लि. महाभारा, महाभारा गाविस , झापा जिल्लाबाट इजरायल स्थित किन्नरेट कलेजमा सहभागी भएका एकजना विद्यार्थीले दिनांक ११ मई २०१५ देखि कलेज छोडेर गएको र कुनै पनि सम्पर्क नगरेको भनी उक्त कलेजले १४ जुलाई २०१५ मा पत्र लेखी जानकारी गराएको छ । निज विद्यार्थी तोकिएको समयमा सम्पर्कमा नआएमा वा नेपाल नफर्किएमा झापा जिल्ला यो बर्षका लागि कार्यक्रमबाट बञ्चित हुने कुरा समेत उक्त पत्रबाट पुनः जानकारी गराईएको छ ।  

कलेजका प्रतिनिधिले निज विद्यार्थी जुलाई ३० भित्रमा नेपाल फर्किसक्न म्याद दिएकोमा विशेष अनुरोधमा सो म्याद १५ अगष्ट २०१५ सम्मलाई थप गरिदिएको छ । यो थप भएको म्याद भित्र निज विद्यार्थी सम्पर्कमा आउन सक्ने थुप्रै सम्भावनाहरु रहेकोले झापाका विद्यार्थीहरु कार्यक्रमा सहभागी हुन पाउने सम्भावना अझै देखिन्छ । सम्भावनाका आधारहरुः

१. उक्त मिति भित्रमा निज विद्यार्थी कुनै पनि तरिकाले कलेजको सम्पर्कमा आएमा कलेजले अन्य बाँकी विद्यार्थीहरु सरह ससम्मान नेपाल फर्किन पाउने बातावरण बनाउने घोषणा गरेको भिडियो सार्वजनिक गरको छ । यसबाट निज विद्यार्थीलाई समयमा नेपाल फर्कन कलेजले सहयोग गर्ने भएकोले उनलाई अब कुनै पनि समस्या पर्दैन ।

२. निज विद्यार्थीको तालिमको सर्टिफिकेटको लागि प्रयास गर्ने कुरा हामीलाई बताईएको हुँदा नेपाल फर्किए पछि निजलाई नेपाल सरकारले उपलब्ध गराउने सहयोगबाट बञ्चित हुनु पर्ने छैन ।
३. निज विद्यार्थी नेपाल रहँदा कुनै पनि किसिमको अपराधिक क्रियाकलापमा संलग्न भएको हाल सम्म जानकारी आएको छैन । अपराधिक मनोवृत्ति नभएको मानिसले सयौं झापालीलाई र मुलुकलाई नै असर पार्ने गरी यस कार्यक्रमको सबै भन्दा संवेदनशिल अनुशासन तोडेर इजरायलमा लुक्ने प्रयास गर्ने छैनन् भन्ने हामीलाई लागेको छ ।
४. आजका मितिबाट झण्डै २० दिनको समय प्राप्त भएकोले निज विद्यार्थीलाई सम्पर्कमा आउन पर्याप्त समय मिलेको छ । उनीसम्म यो पोष्ट पु¥याउन सकेमा वा निजले यो पढ्न पाएमा उनी तुरुन्त नेपाली विद्यार्थीहरुको सम्पर्कमा जानेछन्, कलेज ज्वाईन गर्नेछन् र समयमा नै नेपाल फर्कनेछन् भनी सबैले आशा गरेकाछन् ।
५. निजका बाबुले जमानत स्वरुप लेखि दिएको घरजग्गा लिलामीको प्रकृया अन्तिम चरणमा पुगेको छ । तर अब उनी सम्पर्कमा आउने सम्भावना बढेकोले लिलामी गरिहाल्नु पर्ने अवस्था नआउन सक्छ ।
६. यी सबै कुराहरुको अतिरिक्त उनी साना किसान परिवारका एक असल सदस्य हुन् । एक असल नेपाली नागरिक हुन् । कसरी उनले २० लाख साना किसानहरुलाई लात मार्न सक्छन् र? उनको सचेत, उत्तरदायी र जिम्मेवार मनले कसरी नेपाल भरी बदनामी कमाउन दिन सक्छ र? केही समय बिचलन हुनु अपराध होईन । उनी अपराधी होईनन् , त्यसैले विश्वास गरौं कुनै कडा कदम नचालिकन उनी अवश्य समयमा सम्पर्कमा आउने छन्, आफ्नो र तपाईँ हाम्रो इज्जत बचाउनेछन् ।

Nepal Budget 2015/2016 - aptitude test questions

Budget summary of Fiscal Year 2015/16

Objectives

Budget has  formulated budget for coming Fiscal Year 2015/16. Keeping the picture of prosperous Nepal in front, I have submitted budget’s objectives as following:

(a)         To achieve higher economic growth by revitalizing the economy through continuation of economic reform programs, creation of investment-friendly environment, expansion of economic activities at the lowest level, local production and employment growth.

(b)         To concentrate national resources on rehabilitation and reconstruction to enhance citizen’s trust towards the state, without being feared due to the sudden economic  slowdown caused by the impact of devastating earthquake.

(c)         To improve qualitatively the livelihood of general people and to construct the physical infrastructure as national campaign required for speedy economic development.

(d)         To reform governance for effective budget implementation and service delivery together with capacity enhancement of the Government’s mechanism.

(e)         To achieve balanced development and reduce poverty by ensuring the social security.

................................................

..............................................

.............................................

Remarkable Activities and Programmes

1.      1. What is the name of proposed trauma center in Bharatpur Hospital in Chitawan?

a.       Hari Khadka Trauma Centre

b.      Madan Bhandari Trauma Centre

c.       Narayani Trauma Centre

d.      Dhaulagiri Trauma Centre

2.      5. What is the name of proposed trauma center in Dhaulagiri Zonal Hospital in Baglung?

a.       Hari Khadka Trauma Centre

b.      Madan Bhandari Trauma Centre

c.       Narayani Trauma Centre

d.      Dhaulagiri Trauma Centre

3.      15. Tick on the correct road which is proposed as second large commercial boarder with china ?

a.       Kathmandu-Mailung-Rasuwagadhi

b.      Kathmandu-Dolalghat-Barabise

c.       Kathmandu-Melamchi-Barabise

d.      Kathmandu-Dhunche

4.      18. What is the arrangement that has initiated by the budget for the new born baby till 28 days from birthday?

a.       Rs. 1,000 grant for nutrition

b.      free service in baby care centre

c.       free of cost treatment in the government health institutions

d.    free of cost medical check in the government health institutions

5.   20  Where the Central Jail of Kathmandu is proposed to transferred?

a.    Kavre

b.    Dhading

c.    Nuwakot

d.    Makawanpur

6.   25.  In which district it is proposed to construct a regional open jail?

a.    Bheri

b.    Nepalganj

c.    Mid-west

d.    Banke

1.      32. During the last 25 years, life expectancy has increased by ...................

a.       12 Years

b.      14 Years

c.       16 Years

d.      18 Years

2.      35. Where the additional one percent telecommunication service fees will be deposited?

a.       Reconstruction Fund

b.      Nepal Rebuild Fund

c.       Earthquake Relief Fund

d.      Heritage Fund

3.      38. In aggregate, how long new track roads will be opened in the Fiscal Year 2072/73?

a.       2469 km

b.      1469 km

c.       4219 km

d.      1942 km 

For more in details please read "Economic and Managerial Aptitude Test"  book which is publishing very soon from "Pairabi Prakashan".

साना किसान कृषि प्रशिक्षार्थी कार्यक्रमका विविध पक्षहरुको बहसमा भागलिने सबै साथीहरु र भाईबहिनीहरुलाई धेरैधेरै धन्यवाद ।

बहसले विचार, अनुभव र कहिले काहीँ भावनाहरु समेतलाई संगठित गरी उक्तम विकल्पको छनौट एवं ज्ञानको परिपक्व प्रयोगलाई टेवा पुर्याउँछ  । सहभागितात्मक निर्णय प्रकृयाद्वारा  निर्माण भएको निश्कर्षले सबैको सबै प्रकारका आग्रहहरुलाई समेट्दैन तर धेरैलाई समेट्ने प्रयास गरेको हुन्छ । बहसका पात्रहरु र तह फरक फरक हुन सक्छन् तर साना किसान अभियानमा हामी सँधै नयाँ नितीको तर्जुमा होस् कि पुराना क्रियाकलापहरुको समीक्षा होस् व्यापक बहस र छलफलबाट नै टुंगोमा पुग्ने गरेकाछौं । तसर्थ हाम्रा प्रत्येक नीति र कार्यक्रमहरु तह तहमा धेरै बहस र छलफल पछि निर्माण भएका हुन्छन्, प्रत्येक नीति नियम र कार्यक्रमहरुको पछि स्पष्ट कारण र आधारहरु हुन्छन् ।

बहसलाई स्वस्थ बनाऔं, व्यक्तिगत तहमा र व्यक्तिगतरुपमा नलिऔं, शिष्ट भाषाको प्रयोग गरौं, बौद्धिक दरिद्रता प्रदर्शन नगरौं, अरुको सुन्ने बानी गरौं, अरुको बिचारको पनि आदर गरौं, बहुजन हितायको निर्णय गरौं, तथ्यपरक अध्ययन र खोजलाई जीवनको अंग बनाऔं । बहस झगडा होईन यो त मस्तिष्क मन्थनबाट अजम्बरी ओखती प्राप्त गर्ने एक उक्तम विधि हो ।

साना किसान कृषि प्रशिक्षार्थी कार्यक्रमका विविध पक्षहरुको बहसमा भागलिने सबै साथीहरु र भाईबहिनीहरुलाई धेरैधेरै धन्यवाद । 

इजरायलमा कृषि प्रशिक्षार्थीका रुपमा रहेका पृय प्रशिक्षार्थी भाई बहिनीहरु !

 

इजरायलको प्रशंग शुरु हुनु भन्दा अघि तपाईँहरुसँग हाम्रो कुनै चिनजान थिएन । तपाईँहरु हाम्रो नातागोता र आफन्त पनि होईन । तर तपाईँहरुले यो तालिममा भागलिने अवसर पाउनु भयो । किन थाहा छ ? किनभने हामी नेपाल भरका साना किसान परिवारलाई आफ्नो परिवार र नाताकुटुम्ब मान्छौं । तपाईँहरु सबैसँग हाम्रो उत्तिकै प्यार र विश्वास छ । हाम्रा पनि रगतका नाताकुटुम्ब थिए होला, छनौटमा नपरेकोले हामीसँग रिसाए होलान् । तर, साना किसानको नातालाई हामी सदैव पवित्र र उच्च मान्छौं । हाम्रा रगतका नाताका मानिस र आम साना किसान परिवारमा कुनै फरक देख्दैनौ र त्यस्तो व्यवहार पनि गर्दैनौं । यही मूल्यका कारण आज तपाईँ इजरायलमा हुनुहुन्छ । 

तपाईँ र हामीलाई यस कार्यक्रममा जोड्ने स्थानीय साना किसान सहकारी संस्था हो । संस्थाले तपाईँलाई पठाउने निर्णय गर्यो र तपाईँ यो तालिममा छानिनु भयो । तपाईँलाई पठाउने संस्थाको निर्णय ठिक कि बेठिक ? यदि त्यो निर्णय ठिक हो भने संस्थाले ठिक निर्णय गर्छ भन्ने कुरामा तपाईँले विश्वास गर्नु पर्छ कि पर्दैन ? 

संस्थाको लागि तपाईँका गाउँका सबै साना किसान परिवार समान हुन् । तपाईँले अवसर पाउनु भयो अब अरु कसैलाई वा तपाईँ कै परिवारलाई कसलाई यो बर्षको तालिममा पठाउने भनेर संस्थाले सोच्न पाउने कि नपाउने । तपाईँले यो बर्षको लागि एकजना कसलाई सिफारिस गर्दा राम्रो होला भनेर संस्थालाइ सोध्नु भयो ? नातागोता मात्र समातेर बस्ने हो भने साना किसानको यो एकता एवं भाईचारा आज कहाँ पुगिसक्थ्यो होला ! म त छक्क परेको छु - हामीले नेपाल निर्माण गर्ने अभियानका लागि असल र योग्य भनेर छानेका साना किसान युवाहरुको नातावाद प्रतिको मोह देख्दा । के तपाईँको नाताको मान्छे छनौट भएन भने त्यो ठाउँमा साना किसान बाहिरको मान्छे छनौट हुन्छ भन्ने लागेको छ ? यदि साना किसान नै छनौट हुन्छ भने जो छनौट भए पनि तपाईँ त खुसी हुनुपर्ने होईन ? 

साना किसान विकास अभियान र साना किसान एकतालाइ प्रभावकारी र व्यापक बनाउन तपाईँको भूमिका छैन ?

ठूलो हृदय बनाउनुहोस् । संस्थासँग सल्लाह गर्नु होस् । पोहोर मलाई सिफारिस गरिदिनु भयो तपाईँहरुलाइ धन्यबाद । अब यो साल म कसलाई सिफारिस गरुँ भनेर सल्लाह गर्नु होस् । यसबाट गाउँमा तपाईँ माथिको विश्वास बढ्नेछ । 

अर्कालाई स्वार्थी, लोभी, पापी, पदलोलुप, नातावाद कृपावाद भनेर हामीले धेरै गाली गरिसक्यौं । आफुले उचित निर्णय लिने पालो आउँदा पारिवारिक झिनो स्वार्थको घेराबाट माथि उठ्न हामी सक्दैनौं भने ती स्वार्थी, लोभी, पापी, पदलोलुप, नातावाद कृपावादका पुजारी भन्दा के फरक भयौं ? एक पटक आफैंसंग सोध्नुहोस  आफ्नो निर्णयमा पुनरबिचार गर्न आवश्यक ठान्नु भयो भने अझै समय छ, उचित कदम चाल्नुहोस् ।

लेखेको रैछ मलाई।

ऊ काँध चढेर आयो, काँ काँ चोचो मिलायो,

चाका चुसेर रसहिन् खोस्टा मलाई दिलायो। 

खै कोनि के के पिलायो,  खै कोनि के के खिलायो -

कन्टेनर सरिको जीवन लेखेको रैछ मलाई। 

परिवार आफ्नो भरमा, भोको पेट्,  ठुलो सहरमा -

मेहनत चारै प्रहरमा, कहिलेइ नमर्ने  रहरमा-

ससानो आशाको भरमा, पाइलै पिच्छेको डरमा-

यो किस्ताबन्दीमा मर्न लेखेको रैछ मलाई। 

ठड्याउ महल गगनमा, दिवार - मिचेर बाटो,

लौ खाउ मेरो आयु, बाँचिदेउ सबैको साटो,

यै धर्तीमा उदाएँ , बुझाएँ तिम्लाई यो माटो -

आखिर दानी बन्न लेखेको रैछ मलाई। 

२८ जेठ, २०७२ 

काठमाडौँ। 

क्षतिपुर्ति र तितो सत्य !

मुलुकको वित्तीय स्रोतको अन्दाजै नगरी क्षणिक लोकप्रियताकोलागि क्षतिपूर्ति घोषणा गर्नु हानिकारक हुनसक्छ । क्षतिपूर्तिका लागि गफ होईन, ठूलो रकम चाहिन्छ । यो रकम कि त वैदेशिक सहयोगबाट आउनु पर्छ कि भने आन्तरिकरुपमा (आम नेपालीबाट प्रत्यक्ष वा अप्रत्यक्ष कर लगाएर वा आन्तरिक ऋण उठाएर) संकलन गर्नु पर्छ । वैदेशिक सहयोग अहिले सम्म त आएन, अब पनि सम्भावना खै के छ ! आन्तरिक रुपमा संकलन गर्नु भनेको धेरै बर्षसम्म तपाईँ हाम्रै खल्ति टक्टक्याउनु हो । त्यसकालागि आम नेपाली तयार हुनुपर्छ ।
सामान्यतयाः कसूरदारले पिडितलाई प्रदान गरेको क्षतिको भरपाईलाई क्षतिपूर्ति भनिन्छ । महाभूकम्पमा मूल्यको हिसाबले धनीको धेरै क्षति भएको होला गरिबको थोरै । क्षतिपूीर्त शब्दले कताकता बिगोको मूल्यांकन गर्न बाध्य बनाउँछ । अनि यही शब्द चयन गर्ने हो भने यो महाविपतमा पनि गरीब र धनीको अलग अलग मूल्य स्थापित भईरहोस् भन्ने चहानु हुन्छ कि समानरुपमा न्यूनतम मानवीय शुरक्षाको अपेक्षा गर्नु हुन्छ ?
त्यसैले मेरो बिचारमा क्षतिपूर्ति होईन सहयोगको कुरा गरौं र सहयोगको लागि प्रस्ताव गर्नेले वित्तीय स्रोतको ठोस् उपाय पनि सुझाव गरौं, भोलि फेरी आफैं पछुताउनु नपरोस् । मेरो बिचारमा अहिले सहयोग चाहिएको हो क्षतिपूर्ति होईन । यसको स्वरुप भने मानवीय शु्रक्षा कायम राख्दै पिडितहरुको आत्मविश्वास र उत्पादकत्व धेरैगुणा बढाउन सक्ने प्रवृत्तिको हुनुपर्छ । पिडितको आर्तनाद सुनौं, उनीहरु मगन्ते होईन चाँडै आत्मनिर्भर बन्न उत्साहित छन् ।

२५ जेष्ठ, २०७२ 

काठमाडौँ ।

भूकम्प स्थगित गरिएको बारे अत्यन्त जरुरी सूचना !!

विभिन्न किसिमका अड्कालबाजी र भविष्यबाणी गरेर हाम्रो प्राकृतिक प्रकृयालाई नै चुनौति दिने गरी भूकम्पीय कुकर्ममा अवरोध पुर्याउनु हुने सम्पूर्ण प्रति गहिरो दुःख एवं खेद व्यक्त गर्दछौं । यी निराधार हल्लाखोरहरुको विरोध स्वरुप आज मिति २०७२ जेष्ठ ६ गते बुधबार दिउँसो २ः४७ बजेको ४.४ म्याग्नेच्युटको पराकम्पन सँगै आगामी ८० बर्षको लागि हाम्रा सम्पूर्ण महाभुकम्पीय कृयाकलापहरुलाई स्थगित गरिएको जानकारी गराउँछौं। यसबाट पर्न गएको असुविधाको लागि क्षमाप्रार्थि छौं ।

महाभुकम्प कार्यान्वयन दस्ता
पृथ्वीलोक विभाग
टुरमुकाम, बारपाक, गोर्खा।

अधिकारी दाईको खैनी

        बैसाख १२ गते महाभुकम्प पछि क्षणक्षणमा प्रतिकम्पनहरु भई नै रहे । म भुकम्प भन्दा बढी कामेकोले हो कि मेरो महशुस गर्ने शक्ति नै कमजोर भएकोले हो, लगत्तै  १३ गते आएको  ६.९ म्याग्निच्युट बाहेकका धेरै कम्पनहरु मैले थाहै पार्इँन । ती दिनहरुमा बिद्युत बन्द भयो, मोबाईल थाप्न मिल्ने गर्न नमिल्ने भयो, रेडियो सुन्न पाईएन, टेलिभिजन हेर्न पाईएन । झापाबाट भाई बालकृष्ण र अन्य आफन्तहरुले समय समयमा न्यूज अपडेट गर्नु हुन्थ्यो । गोर्खा, धादिंग र सिन्धुपाल्चोकमा सार्है ठूलो विध्वंश भएको सुन्नमा आयो । म अघिल्लो दिनमात्र सिन्धुपाल्चोकको मेलाम्चीमा ४ दिनको तालिम सिध्याएर फर्किएको थिएँ । तालिमका आयोजकहरु मित्रलालजी (भोटेचौर), शिव नेपालजी र भिमसेनजी अनि अन्य सहभागीहरुसँग आत्मियता बढेको थियो । काठमाडौंका करिब ४० लाख मान्छेलाई हालमा दैनिक १७ करोड र भविष्यमा ५१ करोड लिटर पानी उपलब्ध गराउने गरी निर्माणाधिन रहेको मेलम्ची खाने पानी आयोजनाका कन्सल्टेण्ट आदरणीय रामकृष्ण भट्टराई सरले १० गते बिहान २ घण्टा लगाएर २६.५ कि.मी. लामो सुरुंगको निर्माण प्रकृया, मुहान, थिग्य्राउने ठाउँ, ब्याकअप व्यवस्था बारे सविस्तार बताउँदै टनेलको प्रारम्भिक खण्डमा छिराएर मुहानबाट निकाल्नुु भएको थियो । बीचतिर पुगेपछि मलाई डर लागेर आयो- भुकम्प आयो भने के होला ? आफ्नो डर नदेखाई हामीलाई गाईड गर्ने नवलपरासी घर भएका ईञ्जिनियर भाईसँग सोधेँ । 

        उनले भने “यस्तो अशुभ नसोचेको राम्रो, दाई ! तर पनि भुकम्पमा सम्भावित क्षतिको हिसाबले अन्य संरचना भन्दा सुरुङ्ग नै भरपर्दो मानिन्छ ।” म थोरै आश्वस्त भएँ । पर्सिपल्टै सिन्धुपाल्चोकमा मात्र ३ हजार बढी ज्यान जाने गरी यो महाविनाश भयो । उनीहरुको खबर जान्न म आतुर थिएँ । विनासको निशाना भएका सयौं गाउँहरुमा चिनजानका साथीहरु छन् । कसैसँग फोन सम्पर्क हुँदैन । 

        ३ दिन पछि थाहा भयो अधिकांश ग्रामीण क्षेत्रहरुमा मोबाईल चार्ज गर्ने सबै बिकल्पहरु बन्द भएछन् । फेसबुकमा यो आवश्यकता पोष्ट के गरेको थिएँ महेशपुर झापाका मित्र तिर्थ ओझाले भोली नै २० पिकवाटको सोलर सेटहरु लिएर आउछौं  भने । उनी भर्खरै दुई दुईपटक पेटको मेजर अप्रेशन गरेको मान्छे । १० किसिमका औषधी खाई रहनुपर्छ । मैले नआउ भन्न पनि सकिन । बैगुन्धुराका सोमजीसँग उनी त्यही साँझ बस चढेर १९ थान सोलर सेट सहित आई पुगेछन् । एक गाउँ एक सोलर सेट सुरु भए पछि मोबाईल सम्पर्क सहज भयो । पछि कुलायन ईनर्जीका राजेन्द्रजीले १० सेट र वेभ्स ग्रुपका सुमनजीले ३ सेट थपिदिए । गाउँ गाउँमा सम्पर्क सहज भयो ।

        मलाई कता कता मेलाम्ची खाने पानीको सुरुङ्ग पनि क्षति भयो कि भन्ने चिन्ता लागि रह्यो । मित्रलालजीसँग एक पटक सम्पर्क हुँदा मेलाम्ची खाने पानीको टनेलको अवस्था सोधेको थिएँ । उहाँले “मान्छेको ज्यानको नै लेखाजोखा भई सकेको छैन टनेलको कुरा गर्नु हुन्छ” भन्नु भयो । मलाई आफैंसँग सरम लागेर आयो । आफ्नै छेउका छर छिमेकी ४५ जना किचिएर मरेको बेला मैले के सोधेको हुँला भन्ने लाग्यो । फेरी कसैलाई सोध्ने हिम्मत गरिँन तर मलाई त्यो राष्ट्रिय सम्पत्तिमा कुनै क्षति नभएको सुन्न पाए हुन्थ्यो भन्ने लागिरहेको छ ।

        काठामाडौंमा एक मित्रको घर अलि बढी क्षति भएको थियो, तर परिवार सकुशल छन् । उनको दसौं घर बनाउने सामर्थ्य छ । हामी सोलर सेट पुर्याउने क्रममा धादिंगको जीवनपुर जाँदा ती मित्रसँग भेट भयो । आफ्नो सर्वस्व नष्ट भएको भनी उनी बिलौना गाई रहेका थिए । क्षति हुने सबैलाई बराबर नदिएर ठूलो घर भत्किएकोलाई धेरै र सानो घर भत्किएकोलाई थोरै राहत दिनु पर्नेमा सबैलाई बराबर गरेर घोर अन्याय गरिएको भन्ने उनको गुनासो रहेछ ।  

        साथीहरु साना किसान कृषि सहकारी संस्था जीवनपुरमा रहने गरी सोलर सेट जोड्दै थिए । रुद्रसर एक किसानसँग डाँडा तिर लाग्नु भयो । हामी भने आफ्नै तरकारीबारीमा काम गरिरहेका अधिकारी दाईसँग कुरा गर्न तल झर्यौं । “हैन ए दाई ! तपाईँ त काम गरिरहनु भएको छनि, भुकम्पले केही गरेन ?” बोल्ने मेलो यस्तै त हो । 

        “के हुनु बाबु ?” उनी मलाई बाबु भन्छन् । “भुकम्पले होस् कि साहुले, मैले जोडेको त लैजाने हुन् नि ! मलाई लान सकेनन् । कहिले हुरीले लडाउँथ्यो, कहिले पहिरोमा बग्थ्यो, अहिले भुईँचालोले लडायो । केही अनौठो लाग्या छैन । मेरो किस्मत नै त लैजाने होईन नि । ज्यान बँच्यो, ढुङ्गा कहीँ गएको छैन, भेला पार्ने हो, माटोले जोड्ने हो, ढुङ्गाले छाउने हो, भोलि पर्सि बनाए पनि भई हाल्छ नि घर त । तर तरकारी बिग्रन दिनु भएन, पाल्ने यसैले हो ।” 

        सामान केही निकाल्न सकियो भनी सोध्दा “अन्न पानी खासै थिएन, लत्ता कपडा लाएकै छौं । मलाई भैंसी मरेको दुख छैन बाबु ! कमाएर अर्को किनौंला । तर, बिचरा किचिएको डंगुरमा २ दिन सम्म कराई रह्यो । केही गर्न सकिएन । बाँचुञ्जेल मलाई पाल्यो । उ मर्ने बेलामा सजिलै सास जाने पनि बनाउन सकिँन ।” बोल्दै गर्दा अँध्यारो मुख लगाए उनले । कान्लाको डिलमा बसे । खैनी निकालेर माड्दै फेरि थपे, “दुईचार भाँडाकुँडा थिए, पुरिएर त्यो चैं हर्जा नै भएको छ । कृष्ण रेग्मीले टमाटर टनेलको प्लास्टिक दिएर अस्तिको मुसलधारे पानीबाट बचाए, बाबु ! देउतै रहेछन् । कृष्णको पेशा नै तरकारी हो । प्लास्टिक हामीलाई दिए पछि त पानी परेर उनको सर्वस्व नै भयो नि बाबु ! तर अलिकति पनि दुःख मानेन् कृष्णले । माग्नु पनि परेन, आफैंले लैजानु भनेका ।”

        “उनको घर केही भएन होला हैन ?” 

       “सबैको उस्तै हो बाबु । म हेर्न त गएको छैन । तर बाँड्दा बाँड्दै आफैंलाई नपुगेर उनी पो अरुको पालमा बस्याछन् रे ।”

        “गभरमेण्टले केही गरेन त दाई ?” मलाई यो प्रश्न मन परेको त थिएन, तर गुरुजी (नाम परिवर्तन) ले सोधी हाले ।

        दाईले पनि बोली झर्न नपाउँदै फर्काइहाले, “एउटा गाउँ हो र ? धर्ती चकनाचुर भएको छ । देउताले बिगारेको सम्हाल्न मान्छेलाई त टाईम लागिहाल्छ नि ! गर्दै होला, एकै पटक हुन्छ ? यस्तो बेलामा मान्छे जति सबै सरकार हो, बाबु ! सकेकाले सक्ने ठाउँमा गरिरहेका होलान् । हामीले पनि सक्ने त गर्नु परेन र ? अहिले बाँच्नु पर्छ जसरी हुन्छ, सरकार कहाँ जान्छ र ? गरिहाल्छ नि !” 

        “गर्यो सरकारले । सिक्स यियरमा सिक्स पेजको कन्स्टिच्युसन् नलेख्नेले पिपुललाई गर्छ ? तपाईं हाम्रो नाममा आएको फरेन एडमा लिडरहरुले गरेको करप्सन थाहा छ ? बाँडेर खान्छन् । यो डिजास्टर त उनीहरुलाई बुम हो ।” गुरुजीको अपार भण्डारबाट विद्वता पोखियो । अधिकारी दाईले खैनी ओठमा च्यापे र दायाँ तिर प्याच्च थुके । बल्ल बल्ल दाईको मस्तिष्कमा अलिकति बिष घोल्न पाएर होला गुरुजी सन्तुष्ट देखिए । साँझमा पुनरस्थापना योजना सम्बन्धी महत्वपूर्ण बैठकमा जानु पर्ने भएकोले गुरुजीलाई हतार थियो । हामीले बिदा माग्यौ । खै किन हो अधिकारी दाईले भर्खरै च्यापेको खैनी तुरुन्तै थुके, जुरुक्क उठे, त्यही खैनीलाई कुरकुच्चाले किचकाच पारे र काममा लागे ।

        बाटोमा गुरुजीले गर्वको साथ सुनाए – उनको घर परिवामा कुनै क्षति भएनछ । र, खाईदिन्छन् भनेर अहिले सम्म भुकम्पपिडितलाई पाँच पैसा सहयोग पनि गरेका रहेनछन् । उनी प्रोफेसनल भएकोले उनको काम “रिहाविलिटेसन एक्सपर्टीज्” बेच्ने हो रे ! 

        रातभरी आँखामा मेलाम्ची बजार, झापाबाट सामान बोकेर रातारात कुदेका बिरामी साथी र गुरुजीको असली रूप घुमिरह्यो।  तर अधिकारी दाईको खैनीको रहस्य भने अहिलेसम्म बुझ्न सकेको छैन।   

१९ बैसाख, २०७२, काठमाडौं।
‪#‎Nepal_Earthquake‬ ‪#‎The_story_that_makes_you_cry‬

आगे तिम्रो बिचार !

प्रिय मित्र सम्झना !

हामी यहाँ समाचार बाँचेका छौं,
तिमी त्यहाँ राहत नाचेकै होलाउ ।
यहाँ पशुपतिनाथले आफ्नो कल्याण गरेकाछन्,
तिमीलाई भने कुशलताको कामना ।

कति आशाहरु निमेष मै पुरिए,
तंग्राउँदै छौं जिउँदै खोदिएका सपना ।
बिखरिएका विश्वासका ढुंगाहरु पर्गेल्दै छौं,
निर्माणको बलियो गाह्रो लगाउनु छ ।
पुरिएका सिर्जनाबिज खोतल्दै छौं,
अब फेरि भरपेट जीवन फलाउनु छ ।
धरहरा लड्ला, देवल भत्किएला,
इतिहास यसरी नै बन्ने हो ।
भावी पुस्तालाई हाम्रो इतिहास दिन
अझ सुन्दर धरोहर जुरुक्क उठाउनु छ ।

कत्ति पनि फुर्सद छैन मित्र,
कर्मी बनेर दिनरात-
रसिला घारहरु बनाउँला ।
खेति छोड्दिन बिमाखको डरले
अग्ला बारहरु लगाउँला ।
फेरि आउँदा देख्नेछौ हरियो सहर,
अनि बाग्मती मग्मगाउने छ ।
खण्डहरबाट धुलो टक्टकाउँदै उठेको विश्वास
अब हिँड्दा भुकम्प नै डग्मगाउने छ ।


सोमबार, ४ जेठ, २०७२
काठमाडौं ।

हैन रहेछ जीवन - 'चक्र' !

उमेर, समय र रहरका
उटपटांग प्रवाहहरूमा चेपिएको, 
एउटा बढे अर्को घट्ने,
ऊ आउँदा यो जाने,
दियो चम्कने सलेदो घट्ने,
सारा बेमेल र विभेद त्यागि
मिलनबिन्दु - केवल समुन्द्र !
हैन रहेछ जीवन - 'चक्र' ।

साथि आउ !
जीवनका अलमलबाट निस्किएर -
बेतालको ताण्डव नाचूँ।
उमेर, समय र रहरका लिला बिर्सी -
तिमि हामी एक पल मायाँ बाँचू।

५ असोज २०७१ , काठमान्डू।

साना किसानहरुको अभुतपूर्व ऐक्यवद्धता

२०७२ साल बैसाख १२ को महाभुकम्पबाट पिडित साना किसानहरुको मद्दतका लागि मुलुकभर रहेका साना किसान कृषि सहकारी संस्थाहरुले अद्वैत ऐक्यवद्धता जनाएकाछन् । यी संस्थाहरुको संलग्नता र सहभागितामा स्थापित साना किसान विकास बैंक तथा नेपाल कृषि सहकारी केन्द्रीय संघद्वारा सम्पूर्ण संस्थाहरुको सेवाभाव तथा आत्मीय सहयोगलाई समन्वय गर्दै साना किसान राहत कार्यक्रम सञ्चालन गरिएको छ । साना किसान विकास बैंकले रु. ५ लाख जम्मा गरेको साना किसान राहत कोषमा छोटो अवधिमा नै २७२ वटा संस्थाहरुले रु.१,२०,०५,४९९।०० रुपैंयाँ जम्मा गरिसकेका छन् । उक्त कोषमा झापा पृथ्वीनगर घर भई हाल साउदी अरबमा रहेका साना किसान परिवारका उमेश पौडेलले रु. १३,३५७।०० र रामात नेगेभ, ईजरायलमा अध्ययनरत साना किसान विद्यार्थीले रु. १,४२,४६२।०० रकम जम्मा गरेपछि कुल जम्मा रु. १,२६,६१,३१८।०० को धनराशी जम्मा भएको थियो । यसकोषमा सहयोग प्राप्त हुने क्रम अझै जारी रहेको छ ।

केन्द्रीय स्तरमा रहेको राहत व्यवस्थापन समितिले अत्याधिक प्रभावित र क्षतिग्रस्त जिल्लाका साना किसान सहकारी संस्था रहेका गाविसहरुमा चामल, टेन्ट तथा अन्य आवश्यकीय वस्तुहरु उपलब्ध गराउन विभिन्न उपसमितिहरु गठन गरी परिचालन गरेको थियो । झापा जिल्लाका साना किसान सहकारी संस्थाहरुको पहलमा प्राप्त १९ थान, कुलायन इनर्जी काठमाडौंबाट प्राप्त १० थान र वेभ्सग्रुप प्रा.लि. काठमाडौंबाट प्राप्त ३ थान गरी जम्मा ३२ थान सोलर सेटलाई मोबाईल फोन सम्पर्कका लागि विभिन्न साना किसान कृषि सहकारी संस्थाहरुमा पठाएर टेलिफोन सम्पर्क स्थापित भए पछि उपलब्ध साधन स्रोत र स्थानीय आवश्यकता बमोजिम राहत सामाग्रीहरु सम्बन्धित संस्थाका प्रतिनिधि मार्फत अति प्रभावित क्षेत्रहरुमा पठाईँदै आएको छ । हाल सम्ममा ६२ संस्थाहरु मार्फत १ लाख ७४ हजार किलो चामल, १४६४ थान पाल, २५० थान टर्चलाईट र २९ थान सोलरसेट उपलब्ध गराई लगभग ३० हजार परिवारमा पुग्ने प्रयास गरिएको छ ।

कोषको पारदर्शिताको लागि सहयोगीहरुको नामावली, सामाग्री प्राप्त गर्ने संस्थाहरुको विवरण, खरिद गरिएका सामाग्रीहरुको विवरण तथा वस्तुगत सहयोगदाताहरुको विवरण सहितको वेभसाईट http://earthquake.skbbl.com.np तयार गरी प्रकाशित गरिएको छ । यस वेभसाईटलाई कार्यप्रगति र स्थलगत रुपमा प्राप्त विवरणहरुको आधारमा नियमित रुपले अद्यावधिक गर्ने गरिएको छ ।

यस महाभुकम्पले मुगु, हुम्ला, अछाम, बझांग, दार्चुला र बैतडी बाहेकका ६९ जिल्लाहरुमा कुनै न कुनै रुपमा असर पारेको छ । यस विनासले आजका मिति सम्ममा ८,४८५ जनाको ज्यान लिएको मध्ये सिन्धुपाल्चोक, काठमाडौं, नुवाकोट, धादिंग, रसुवा, गोरखा, भक्तपुर, काभ्रेपलाञ्चोक, ललितपुर र दोलखा गरी १० जिल्लामा मात्र ८,२९९ जनाको ज्यान गएको, १५,७३३ मानिस घाईते भएको र ५,२२,५०६ घरहरु नोक्सान भएकोले (स्रोतःNepal Disaster Risk Reduction Portal) यिनै जिल्लामा रहेका र अति प्रभावित गाविसहरुको आधारमा कोषले राहत प्रदान गर्ने प्राथमिकता निर्धारण गरिएको छ ।

यस कोषमा संकलित रकमबाट कुनै पनि किसिमको प्रशासनिक खर्च गरिदैन । चामल खरिदका लागि उपलब्ध भए सम्म साना किसान कृषि सहकारी संस्थाहरुको स्वामित्व रहेका सहकारी खाद्य मिलहरुको सहयोग प्राप्त रहेको छ । 

क्षति असाध्यै ठूलो छ । साना किसानहरुको भावना र मन झन् ठूलो र उदार भए पनि यो क्षतिको तुलनामा जुटाउन सकेको साधन पर्याप्त छैन । सबै ठाउँमा पुग्न र पुर्याउन नसकिए पनि यति छोटो अवधिमा सवाकरोड जति रकम जुटाएर साना किसानहरुले भाईचारा र सद्भावको जुन अभुतपूर्व एकता प्रदर्शन गरेकाछन् वास्तवमा यो मुलुक कै लागि एक उदाहरण बनेको छ । 

शनिबार, २ जेष्ठ, २०७२ ।

गाउँमा बाँचेको नेपाल

बैसाख २९ गते हामी मेलम्ची बजार भन्दा ९ कि.मी. उत्तर ईचोक गाविसमा थियौं । १२ गतेको महाभुकम्पले यसै गाउँबाट ११५ जनाको ज्यान लिएको थियो । सानो बजारमा मुस्किलले ६० वटा घरहरु थिए होलान् सबै नष्ट भएका थिए । केही घरहरु उभिएको देखिए पनि थचक्क बस्न सक्ने गरी थलिएको देखिन्थे । मानिसको विल्कुल चहलपहल थिएन । अलिक पर साना किसान सहकारी संस्थालाई गाविसको राहत वितरण एवं सूचना केन्द्रको रुपमा विकास गरिएको रहेछ । राहत थाप्ने लाईनमा आलो बर्खान्ते कपडामा एक नवयुवति थोत्रो कम्बल बोकेर अनुशासितरुपमा लाईन लागेकि थिईन् । उनको पछि एउटा नौ दस बर्षको बालख पुरानो झोला बोकेर पालो पर्खदै थियो । सिमित राशन थियो । आवश्यकता धेरैलाई थियो । उनले कम्बलमा राहत थापे पछि स्वयंसेवकले स्टक सकिएको जानकारी गराए । बाँकी मानिसहरु भोलि आउने गरी चुपचाप चितरबितर भए । उनले भर्खरै थापेको चामललाई कम्बलको पोका बाहिरबाटै एक पटक हेरिन् । दुईथोपा आँशु झारिन् । निरास भई रित्तै फर्कन लागेको त्यो फुच्चेलाई तानिन् । आफुले थापेको चामल कम्बलैसँग जिम्मा लगाईन् । कतै नहेरी आँशु पुच्छदै ओझेल भईन् । सबैको कथा उस्तै छ, सबैलाई आफ्नो व्यथा नै पर्लय हुँदो रहेछ । एउटा पाल नपाएर सरकारलाई सत्तोसराप गरेको पनि देखिएको छ । सारा गुमाएर पनि अझै गुमाउन तयार दाताहरु पनि भेटिए ।  

सासु पिँढीमा बसेर च्याँख्लाको लागि जाँतो घुमाउँदै थिईन् । काखे शिशुलाई कम्बलको कोक्रोमा सुताई ती युवती भर्खरै मेलाबाट फर्किएका लोग्नेलाई भात पस्किदिएर घाँस काट्न निस्केकी थिईन् । चाँडै काम सिध्याएर आज बच्चाको भोटो सिलाउन बजार जाने सल्लाह थियो । बिहे भएकोे दुई बर्ष हुन लाग्दा पनि लोग्ने स्वास्नीको फोटो थिएन । आज खिच्ने बिचार थियो । दुई तिर बुढाबुढी उभिने, बीचमा फुच्चेलाई बेतको कुर्सीमा नयाँ भोटो लगाएर राख्ने । अचानक भुईँचालो आयो । सबै किचिए । लड्दै पड्दै घर पुगिन्, हारगुहार गरिन्, कराईन् । कति समयसम्म त्यो एकान्तमा सकिनसकी गाह्रोका ढुंगा पन्छाउन खोजिन् । निदाल र डाँडाभाटा हटाउन खोजिन् । भोलि पल्ट अन्य गाउँलेहरु खोजि गर्न आउँदा बेहोस् अवस्थामा उनलाई भेटियो, पुरिएको बच्चाको दहिने हातमात्र कोट्याउन सकेकी रहेछिन् । केही गाउँले उनलाई बोकेर स्वास्थ्य चौकि तिर हानिए र कोही लाश निकालेर घाट तिर । होस् आउँदा बोली नबुझिने बिदेशी स्वस्थ्यकर्मीहरुमात्र छेउमा थिए । गाउँलेहरु सायद सयौं लासहरु थोकमा जलाउँदै थिए । केही अघि जुन कम्बलमा आफ्नो श्रृष्टि झुल्थ्यो, त्यही कम्बलमा उनी लपेटिएकी थिईन् । आफ्नो मुटुको टुक्रा, पति र सासुको दाहसंस्कार पनि भई सकेको रहेछ । त्यस पछि उनलाई रोएको कसैले देखेको थिएन । 

उनी हिँडेको केहीछिन्मा एक बुढीआमा उनलाई नै खोज्दै आई पुगिन् । 'म बुढीलाई कति न बाँचेर के पो गर्नु छ । त्यसको बिजोग थियो । यो पाल दिउँ भनेर आएको त हिँडि पो हालिछ । ए माईला ! यो पुर्याई दिन्छस् ?'

एकै छिनमा ठूलो आवाजका साथ भुकम्प आई हाल्यो । अगाडीको पहाड बगेर झर्न थाल्योे । भागाभाग भयो । हामी पनि राहत र सूचना सम्बन्धी काम हतार हतार सिध्याएर फर्कियौं । भोलि पल्ट सभासद्हरु  राहतको पाल च्यापेर ठूलो बिजयानुभुतिका साथ हिँडेका तस्विरहरु देखिए । अब केही दिनमा चामलको लाईनमा देखियो भने पनि म अचम्म पर्नेछैन, किनभने नेपाल त गाउँमा बाँचेको छ ।

- झलेन्द्र भट्टराई

३१ बैसाख, २०७२

काठमाडौं ।

तारे सास्ती ।

आकासे झ्याल ढाकी धिप्धिपाउँदो दियो !
हरेक रात जागी बिजोक यो अति भो !
बेअर्थका भोगाई, न दीप भो कसैको ।
यो सुन्य सुन्यतामा कि प्रित भो कसैको !

कुन् झरी के वर्षा, लौ श्राप के परेथ्यो ?
छलेर दिन् उज्याला, लुकेर कुर्नु केथ्यो !
अतृप्त आत्मा हौ कि ? कुराई छ उसैको !
तारा यो हाल तिम्रो, कि प्रित भो कसैको !

न रम्न सक्यौ जुन् झैं, न राप छ रविको ,
न निभ्न सक्छौ छिन् मै, न गीत भो कविको ।
बेअर्थका भोगाई, के जीत भो कसैको ?
यो सुन्य सुन्यतामा कि प्रित भो कसैको !

(१७ कार्तिक, २०७०। काठमाडौँ )

साईत बिग्रिएको मान्छे !

साइत हेरी निस्के पनि सडकमा बिराला छन्।
जति हिंँडू जिन्दगीका बाटाहरु भिराला छन्।
भाविलाई गाली गरेँ, देवतासँग रिस उठ्यो !
तर आफ्नै निधारका पाटाहरु निराला छन्।

जस्तो हुन्छ काकाकूल खडेरीका फाँटहरू,
मुर्झाउँदै छन् सपनी मै निर्धा बनि आँटहरू।
पराईलाई खुसि पारी आफ्नो कहाँ बन्ने रैछ !
उपहार आँसु दियौ, गीत मानें, सुरिला झन् !

कहाँ सिक्नु कता पढ्नु खुसि फल्ने पाठहरु ?
कसोगरी छुट्ने होला जवानीमा घाटहरू !
बिगतलाई बिर्सियेर, आगतलाई कल्पियेर,
केमा चित्त बुझाउँ म ? हेराई नै धारिला छन्।

(२१ कार्तिक,२०७०/काठमाडौँ)

गुणरत्नमालाका केही रत्नहरु

जब तक तनमा प्राण रहन्छन। 
तब तक घरमा सोधनी गर्छन। 
प्राण गए पछि पत्नी डर्छे। 
थरथरी काम्दै परपर सर्छे। 
… … … … 
सुखका खातिर भोग गरिन्छन।
भोग पछि पछि रोग भरिन्छन।
न त गरि खान्छन न त मरी जान्छन।
तर पनि पापै तिर मन लान्छन।
… … … … …. ….
अल्छ्याई नलिनु ऊँघी नरहनु निन्द्रा धेरै नलिनु।
क्वै देखि नडराउनु रिस कतै कहिल्यै नउठ्ने हुनु।
धन्दा झटपट छिन्नु फुर्ति रहनु जुम्सोपना छाड्दिनु।
बिध्यामा धनमा पुरा हुनुपरे यो बानि हरदम लिनु।
… … … … … … … …
(पण्डित जगन्नाथ उपाध्यायद्वारा रचना गरिएको "गुण रत्नामाला " बाट साभार )

ऐजन शुभकामना !

खै केले कुत्कुत्याएर हो,
वा हो छोड्न नसकेको अर्को रुढी,
कसैलाई कति सम्झेको छु देखाउन हो कि
या त खोक्रो विद्वता पिटाउन हो,
मेरो शुभकामनाले लछारपाटो लाउँदैन भन्ने थाहा हुँदाहुँदै
सुख, सुस्वास्थ्य, समृद्धि र शान्तिको
यन्त्रवत शुभकामना

अर्को साल यस्तै हुने थाहा छ -
१८ घण्टा सम्म लोड सेडिंग,
सम्बिधानसभा ३ को पूर्वाभ्यास,
नेपाल बन्द,चक्का जाम,
गोबिन्द केसी जिन्दाबाद,
लिलामणी पौडेल सेवानिवृत्त,
वाग्मती ट्वाँ ..........
एक शीर्ष नेता सिकिस्त, अर्कोलाई भावपूर्ण श्रद्धाञ्जली
वार्षिक ५ लाख युवा विदेश पलायन,
दैनिक ३ नेपाली लाशको आगमन,
लोकमान सिं कडा भयो, माहाभियोग लगाउँ,
नागरिक कि कान्तिपुर ?
२०० घर खरानी, पहाडै पहिरोमा बग्यो !!
बोर्डिंगको १०० सरकारीको २० प्रतिसत नतिजा
अंग्रेजी नजान्नेको हुल विकासको अवरोध,
प्लाष्टिक माथिको प्रतिवन्ध खुल्ला,
२४ नयाँ मदिरा उद्योग खुले,
कर्णाली विकास गुरु योजना तर्जुमा गरिने,
हुलाकी र मध्य पहाडी मार्गको आवश्यकता माथि बिमर्श,
पाँचतारे होटलमा गरिबी निवारण सम्मेलन सफल,
लि क्वान यु , हिलारी, केजरीवाल वा नयाँ आशाराम !
यस्तै यस्तै...........

समाचार नसुने हुन्छ, अखबार नकिने हुन्छ,
बचाउनु होस् पैसा ३ खर्बको कृषि पैदावार आयात गर्नुछ ।

बितरागबाट पो मुक्ति मिल्दो रहेछ !
खोजेकै त होला, निष्पट अँध्यारोमा -
रेटिना अझ खुल्दो रहेछ ।
मेरो शुभकामनाले लछारपाटो लाउँदैन भन्ने थाहा हुँदाहुँदै
आशा मार्न कहाँ सकिदो रहेछ र !
हेरी राख्नु होला
सुख, सुस्वास्थ्य, समृद्धि र शान्तिको
अर्को साल फेरी यस्तै शुभकामना आउनेछ ।

(१ बैसाख, २०७२, काठमाडौं )

My student, my teacher.

प्रिय उमेश पौडेल भाई !

तिमीले कतारबाट मेरो नाममा रेमिट गरेर ने.रु. १३,३५७/— रुपियाँ पठाएको सूचना पाएँ । साँच्चै भन्छौ भने यो पैसाले मलाई अझ पिडा दिएको छ । तिमीले कतारका अन्य साथीहरुसँग मिलेर अर्को कुनै संस्था मार्फत अस्ति पनि भुकम्प पिडितलाई ठूलो रकम सहयोग पठाएको सुनेको छु । आज फेरी पनि पठाउँदैछौ । मुलुकको यो महाप्रलयमा चित्कार छोडीरहेका लाखौं असहायहरुसम्म मेरो सहयोग पुग्छ कि पुग्दैन ? दुई ठाउँबाट पठाएँ भने एउटा त पक्का पुग्ला ! तिम्रो पवित्र सेवा मनले यस्तो सोचेको हुन सक्छ ।

जुन विश्वासमा संसार अडेको छ हामीले त्यो विश्वासै गुमाई सकेका छौं । चटकीले झैं आम मानिसलाई लट्याएर जब जिम्मेवारीमा पुग्छौं वा कुनै तरिकाले डाडु पुन्यौं आफ्नो हातमा पर्छ हाम्रो विवेक हराएर गएको छ । देखाईएका सुनाईएका आदर्श र प्रतिज्ञाहरुलाई ठूलो चोरीका लागि पर्खाल नाघ्ने अस्थायी भर्यांगको रुपमा हामीले प्रयोग गर्ने गरेका छौं । तर पनि तिमी कतारको उम्लदो गर्मीमा खुन पसिना रोपेर बढो मुश्किलले फलेको आफ्नो सपना आज दोहोर्याई तेहेर्याई ती मानिसहरुको सहयोगका लागि पठाई रहेका छौ जसलाई तिमीले कहिल्यै भेटेको देखेको छैन र तिनीहरुबाट तिमीले सुदुर भविष्यसम्म कुनै लाभको अपेक्षा पनि लिएका छैनौ ।

तिमीले बाबुलाई बचन दिएका थियौ होला यो महिनाको कमाईले मुखिया बाको व्याज तिर्न पठाउँला । बहिनी कलेजको फि तिर्न यही रकम कुरेर बसेकी होलिन् । आमाले पक्कै यस पालि छोराले पठाएको रकमले स्वास्ती शान्ति र शनी जाप लगाउने योजना बुनेकी होलिन् । बुबाको दमको उपचारको लागि भने अर्को महिनाको कमाई पठाउने योजना थियो होला तिम्रो । तर त्यति बेलै मध्यपहाड तहसनहस भयो । यस पाली पनि आफ्ना प्रियजनहरुको माग पुरा गर्न नसक्ने भयौ । सायद घरमा सम्झाउँछौ होला म त फेरि कमाई हाल्छु नि आमा ! अहिले बिपतमा परेकाको अलिकति दुखाई हटाउँ । त्यति टाढा तिमीलाई पोल्यो । गोबिन्द के.सी. झैं तिमीलाई सिन्धुपाल्चोक हानिने मन थियो होला, सात समुन्द्र पारीबाट आउन सक्दैनथ्यौ । मैले कमाएको अहिले पनि काम नलागे कहिले लाग्ने । जे जति थियो सबै पठायौ ।

म त त्यति बेला भावुक भएँ — सानो कट्टु लाएर लुरुलुरु स्कुल आउने अनुशासित र मेधावी मेरो फुच्चे बिद्यार्थी आज मलाई नै मानवताको सही पाठ सिकाउँदै छ । हामी गरीब साना किसानको हैसियत हुँदो हो त तिम्रो बाबुले तिमीलाई डाक्टर पढाउने थिए होला । अनि आज तिमी कुनै निर्देशनको पखाई नै नगरी दिनरात यी पिडितको सेवामा अर्पित हुने थियौ होला । ईञ्जिनियर नै पढाउन सकेको भए पनि तिम्रो ईमान्दार र जिम्मेवार मनले बनाएका बलिया संरचनाको आडमा कति भुकम्पमृत्यूको हार हुने थियो होला । यो मुलुकको द्रव्यशिक्षाले तिमीलाई किनारा लगायो र कतार पुर्यायो । अनि त्यहाँ पनि तिमीलाई देश नै दुखि रह्यो । तर उमेश धन्न तिमीलाई तिम्रो बाबुले अंग्रेजीमा रिहाबिलिटेसन प्रोजेक्ट लेखेर डलर व्यवसाय गर्न सामथ्र्य बनाउने गरी बिदेश पढाउन सकेनछन् । त्यसैले तिमी यो विभत्सता बेचेर डलर खेति गर्नुको सट्टा परिवारजनको अभाव भन्दा मुलुकको पिडामा रोईरहेका छौ । एउटा असल विद्यार्थी पाउँदा पनि कत्रो हिम्मत बढ्ने रहेछ । तिमीले मलाई अझ बलियो बनाएका छौ । तिम्रो केही समयको शिक्षक हुन पाएकोमा म वास्तव मै गौरवान्वित भएको छु ।

नेपालीको यो कहाली लाग्दो त्रासादीमा तिमी परदेशमा विव्हल छौ, हामी यही नजिकै बस्नेलाई पटक्कै दुखेन । अझ हामी कति त यो त्रासादीलाई परियोजना बनाउन थाल्यौं ५० हजार डलर १ करोड डलर आदि आदि । विभत्सताका कहाली लाग्दा फोटोहरु संकलन गर्न थाल्यौं । कति अंग्रेजीबाजहरु त ईन्नोभेटिभ रिहाविलिटेसन प्रोजेक्ट बनाउने नयाँ जागिरमा व्यस्त हुन पायौं । तिमी त्यहाँ जति सहयोग गर्यो चित्तै नबुझ्ने, अझ बढी गर्न पाए हुने थियो भन्ने लाग्ने, अलिकति पोकेट गरम हुनासाथ फेरी सहयोग गरिहाल्ने । हामी यहाँ महान भुगर्भविद र भविष्यवेत्ता बन्दै चियाचोके गफमा मग्न हुने र सरकार र खै कोनि ककस्को बद्ख्वाईँमा व्यस्त रहने । सहयोग गर्न भुमिका चाहिने, फोटो र समाचार बन्नु पर्ने ।

उमेश तिमीले त मलाई त्यस बेला साँच्चै रुवायौ जतिबेला भन्यौ सर ३ जना अनाथ बच्चा मेरो जिम्मा, जहिलेसम्म सक्छु, जस्तो सक्छु ठूलो होईन असल मानिस बन्ने गरी पाल्छु । महाकवि देवकोटाको मुनामदन दर्शन आज बुझेँ — मानिस ठूलो दिलले हुन्छ ।

काठमाडौं । २१ बैसाख, २०७२

उपहार पाएको जिन्दगी !

किशोर अवस्थामा हामी जिउँदा सर्प समातेर मानिस तर्साउँथ्यौं, भुतलाई जिउँदै समाउन रातभर भुत्याहा भनिएका स्थानहरुमा ढुक्ने गर्दथ्यौं, सिमाना परिबाट आउने चोर डाँका लखेट्न रातभर एउटा बाँसको डण्डाको भरमा गस्ति गर्दथ्यौं । उर्लँदो भेलमा पौडी खेल्ने भएर कति पटक मरेर बाँचियो होला, जनआन्दोलनका समयमा आर्मी र पुलिसका राईफलको सिधा अघि पर्दा एकछिन सातो गए पनि अर्को कुनाबाट नारा लगाउन छाडेको थिएन । दुई तल्ले घरमाथिबाट उत्तानो परि पछारिएको छु । आफ्नो मनको ईश्वरले ठीक ठाने पछि कति नै ठूला भनिन चहाने मानिसहरुसँग पनि झगडा गर्न कहिल्यै डर लागेको थाहा छैन । तर, यो महाभुकम्पले कस्तरी हल्लाएछ !अहिले म आफुलाई ज्यादै कमजोर, निस्सहाय र कायर महशुस गरिरहेको छु । आज भन्दा ठिक सात दिन अघिको शनिबार, हो त्यही दिनले मेरो हिम्मत गलाएको हो । उसै समय तिर आज पनि भुकम्प आएछ, गोर्खामा ३० जनाको थप मृत्यू भएछ, मैले थाहै पाईन । अब ज्ञानेन्द्रीयबाट मृत्यु शुरु भएछ क्यार ! भगवान, संवेदना चैं त्यसरी नमरोस् ।

मेरो प्रिय मित्रको घर टेका लगाएर अड्याउनु पर्ने भएछ । यसै महिनाको छेउछाउमा बच्चा हुने उसकी श्रीमती त्यो भुकम्प भरी त्यही घर भित्र रहिछन् । उनलाई त्यो घर एकछिन बस्न मन छैन, घरको भर पनि छैन । जाउँ कहाँ जाउँ, सबै तिर उस्तै छ, परिवार ठूलो छ । गारे घरलाई टेका लगाएर कति दिन टिकाउन सकिन्छ होला । मेरो सल्लाह मान्ने भए दुःख सःख गरी अटाएर मसँगै बस्नु पर्छ उनले । पछि देखा जाएगा ।

दिन भर राहत आव्हान र व्यवस्थापन मै बित्यो । गाउँ भित्र भित्रबाट खबर आईरहेका छन् । खुल्ला आकाश, मुसल्धारे बर्षा, ग्याज ग्याज हिलो, भोको पेट, बिचरा तीन दिनकी सुत्केरी मृत्यूसँग जुध्दै केवल पानी पिएर आफ्ना रित्ता लाम्टामा नवजात शिशुलाई जिन्दगी झुक्याई रहेछिन् । नौलो मानिस देखेर सयौं पिडितसँगै निस्तेज शरीरबाट भारी आँखा उघारी उनी पनि आशाको दृष्टि दौडाउँछिन् । त्यो मानिस छेउमा आउँछ कुन्नी के के सोध्छ, टिप्छ एक सेल्फी खिच्छ र तपाईँहरुको दुःखमा म हरदम साथ छु भनेर बिलाउँछ । अब त कोही नआए हुन्थ्यो जस्तो हुन लागेको छ । सहानुभुतिले पनि ठाउँ अनुसार फरक व्यवहार खोज्दो रहेछ । त्यहाँ अहिले त्रिपाल सहानुभुति हो, आँशु होईन । १ बर्ष देखि अशक्त भएर कौशी मै पल्टिरहने ८० बर्षे सासु आफ्नो ३ बर्षे नातिलाई आहारा खोज्न यो मुसल्धारे बर्षामा खण्डहर गाउँ चहारिरहेकी छन् । कतैबाट जुरेको एक मुठि चिउरा नातिलाई दिँदै उसको जिवन मागि रहेकी छन् । भुकम्पमा ससुरा नमरेको भए पनि यति कठिन हुने थिएन कि ! कतार जेलमा रहेको लोग्नेलाई अहिले सम्झन उनी बेकार ठान्छिन् । शिशुको भोटो खोल्छिन्, शिथिल शरीरको सारा शक्ति निकालेर निचोर्छिन्, चिसो लाग्ला भनेर हतार हतार फेरी त्यही भोटो लगाई दिन्छिन् । लामो स्वास फेरेर मुखबाट बाफ निकाल्छिन् सायद त्यही बाफबाट बच्चाको सेक ताप गरेकी होलिन् ।

हामी भण्डै ३ करोड नेपाली छौं । यो हालतमा अहिले करिब ५ लाख मानिसहरु छन् । भाग लगायो भने ६० जनालाई एउटा पिडित पर्छ । हाम्रो पनि त ज्यान जान सक्थ्यो, घर ढल्न सक्थ्यो, ठूलो क्षति हुन सक्थ्यो । तर, हामीले नयाँ जीवन पाएकै हो । शनिवार सम्म त हामी कसैलाई यो बिपत्तिको आभासै थिएन नि ! भोलि नहोला भन्ने के छ ? हामी भोलि बाँकी रहन्छौं भन्ने पनि के छ ? अहिले मात्र हाम्रो समय हो । भोलि हाम्रो बसमा छैन । नयाँ जीवनलाई आजै सदुपयोग गरौं । भुकम्प पिडितलाई दिल खोलेर सहयोग गरौं ।

काठमाडौं । २० बैसाख, २०७२